فیستول ارتباط غیر عادی میان حفره های بدن و یا حفره و پوست است. برای مثال این مشکل می تواند بین راست روده و واژن یا روده و پوست مشاهده شود. این عارضه هنگامی ایجاد می شوند که درد های داخل بدن ناشی از التهاب تا حد زیادی شدت می یابند و در نتیجه در بافت های داخلی بدن کانال هایی ایجاد می کند. دلایل بسیار زیادی برای شکل گرفتن این حفره ها وجود دارد ، که شامل آبسه ، جراحی و مشکلات بخش هایی از رکتال می شوند. علائم این مشکل بستگی به محل ایجاد آن دارد. به عنوان مثال بوجود آمدن آن بین مثانه و راست روده می تواند باعث ایجاد ادرار خونی یا تیره و عفونت دستگاه ادراری شود. فیستول نیاز به درمان شدن دارد و دامنه درمان های آن می تواند از مصرف دارو تا جراحی گسترده باشد ، که بستگی به شدت مشکل شما دارد. در مقاله کلینیک رکتال ، بهترین کلینیک درمان بیماری های نشیمنگاهی در تهران ، برای بیماران عزیز جوانب مختلف این عارضه توضیح داده شده است.
انواع فیستول
- نوع مقعدی یا اطراف مقعد ؛ این نوع ، ارتباط غیر عادی بین سطح بافت مخاطی مقعد و پوست اطراف مقعد می باشد که انواع زیر را شامل می شود.
- آنورکتال (مربوط به مقعد و راست روده) که بین کانال مقعدی و پوست اطراف ورودی مقعد ایجاد می شود
- رکتوواژینال و آنوواژینال زمانی ایجاد می شوند ، که سوراخی بین راست روده یا مقعد و واژن بوجود می آید
- کولوواژینال که بین روده بزرگ و واژن شخص شکل می گیرد
- فیستول های سیستم ادراری ؛ ارتباط غیر طبیعی که بین ارگان های دستگاه ادراری یا بین یکی از ارگان ها و ارگانی از دیگر بخش بدن شکل می گیرد و حالت های زیر جزو این دسته محسوب می شوند.
- وسیکوترین که بین مثانه و رحم ایجاد می شود
- وسیکوواژینال در صورتی شکل می گیرد ، که سوراخی بین مثانه و واژن بوجود بیاید
- یوردروواژینال که بین مجرای ادرار و واژن ایجاد می شود.
علائم بیماری فیستول
افراد بر اساس محل ایجاد مشکل خود علائم متفاوتی را تجربه می کند. نشانه های پیش آمد آن در مقعد:
- ناراحتی پوست اطراف مقعد
- تیر کشیدن
- ترشح بوی ناخوشایند در اطراف مقعد
- خونریزی هنگام حرکت روده ها
- تورم و قرمزی اطراف مقعد
- تب کردن در صورت ایجاد آبسه
- دشواری در کنترل حرکت روده
نشانه های فیستول در دستگاه ادرار :
- درد شکم
- ناراحتی اندام تناسلی زنان
- ترشح و نشت ادرار از واژن
- خروج ترشحات و گاز های بد بو از واژن
- ریزش مدفوع در واژن
- عفونت مداوم دستگاه ادرار
- رد شدن گاز از مجرای ادرار هنگام ادرار کردن
نشانه های فیستول گوارشی :
- درد شکمی
- اسهال
- کم آب شدن بدن
- تب
- افزایش ضربان قلب
- سوء تغذیه
- استفراغ
نشانه های فیستول آئورتواینتریک نیز شامل اسهال و استفراغ خونی و افت ناگهانی فشار خون می باشد. این مشکل معمولا بر اثر یک جراحت یا التهاب درون بدن ایجاد می شود. التهاب باعث ایجاد زخم های گوارشی میشود ، که می توانند گسترش پیدا کنند و به سطح داخلی دیگری از بدن برسند. این امر باعث ایجاد کانال هایی می گردد ، که به پخش شدن چرک ها از ناحیه عفونت کرده کمک می کنند.
دلایل رایج ایجاد فیستول
- بیماری های کرون(ناحیه ای از روده)
- دیورتیکولیت
- کولیت اولسراتیو
- هیدرادنیت چرکی
- سل
- اچ آی وی
- زایمان یا زایمان با مانع
- سابقه پرتو درمانی روی شکم
- جراحت
روش تشخیص
برای تشخیص این مشکل ، پزشک در بهترین کلینیک درمان بیماری فیستول در تهران ، درباره علائم با شما صحبت می کند. همچنین یکسری آزمایشات فیزیکی نیز روی شما انجام میدهد که شامل بررسی مقعد داخل و اطراف آن می شود. ورودی خارجی این مشکل به راحتی در ناحیه اطراف مقعد قابل مشاهده می باشد. پیدا کردن ورودی داخلی درون کانال مقعد بسیار پیچیده تر است. برای درمان ، دانستن مسیر دقیق فیستول الزامی می باشد. یک یا چند مورد از روش های عکس برداری زیر برای تشخیص مسیر دقیق آن استفاده می گردد:
- ام آر آی می تواند مسیر کامل این حفره را مشخص کند و تصاویر دقیقی و با جزئیاتی از عضله کف لگن در اختیار متخصص قرار دهد.
- در روش سونوگرافی آندوسکوپی با استفاده از امواج صدا با فرکانس بالا عارضه ، در موضع هدف مشخص می گردد.
- فیستولوگرافی یک تصویر برداری با ایکس ری از این حفره می باشد که با استفاده از کنتراست تزریقی مسیر کامل آن را مشخص می کند.
- راه های دیگر برای تشخیص ورودی داخلی این حفره :
پروب : پروب فیستول وسیله ای است ، که به صورت مخصوص طراحی شده و با وارد کردن آن به حفره مسیر آن را با استفاده از امواج فرا صوت و تصویربرداری تشخیص می دهند.
سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی انعطاف پذیر : در این روش از یک اندوسکوپ برای بررسی روده بزرگ استفاده می کنند. سیگموئیدوسکوپی برای بررسی بخش پایینی روده بزرگ استفاده می شود. از سوی دیگر کولونوسکوپی تمام روده بزرگ را بررسی می کند و برای تشخیص مشکلات دیگ نیز مفید است ؛ به خصوص اگر مشکلات دیگری مربوط به روده در شما مشاهده شده.
خطر ابتلا به فیستول مقعدی در چه افرادی بیشتر است؟
به طور کلی خطر ابتلا به فیستول مقعد در همه افراد یکسان بوده اما میزان بیشترین خطر در بین افرادی که به جوش‌های مقعدی یا آبسه مکرر و درمان نشده مبتلا هستند، بیشتر است. همچنین بیماری فیستول معمولاً بین نوزادان و افراد بین 30 تا 50 سال بیشتر به چشم می‌خورد که معمولاً تحت تأثیر شغل، فعالیت روزانه و سبک زندگی به وجود می‌آید.
آیا آبسه باعث بروز فیستول میشود؟
به طور کلی همان‌طور دانستیم، فیسول مقعد به دلایل متعددی از جمله وارد شدن ضربه یا عفونت‌های مکرر به وجود می‌آید. آبسه مقعدی درمان نشده و مکرر، یکی از اصلی‌ترین علت‌های ابتلا به آبسه مقعدی بوده که در طی مدت‌ها به آن توجهی نشده و با عمیق شدن و ایجاد یک کانال عفونی بین دو عضو بدن باعث ایجاد فیستول میشود.
بنابراین آبسه و فیستول دو بیماری متمایز از هم هستند که یکی در نتیجه بی توجهی و عدم درمان آن دیگری به وجود می‌آید.
فیستول زنان چیست؟
فیستول زنان نوع رایج و بسیار دردناک از فیستول میباشد که در اثر ایجاد مجرای عفونی میان دو عضو مقعد و واژن به وجود آمده و علائم بسیار شدیدی به وجود می‌آورد. از علائم کلی این نوع فیستول می‌توان به ترشحات چرکی و عفونی، عفونت مکرر واژن، مشاهده خونابه و احساس بوی بد و زننده اشاره کرد؛ بنابراین هرگونه علائم و مشاهداتی که به فیستول مقعد یا واژن شبیه هستند را جدی گرفته و حتماً برای درمان آن اقدام نمایید.
جراحی فیستول
عمل جراحی برای درمان این بیماری در دو نوع هستند ؛ فیستولوتومی و جراحی سِتون. در نوع اول جراح حفره را میبرد تا به زخم های مسطح تبدیل شوند ، اما در دومین نوع جراحی ، متخصص درمان فیستول در تهران ، به کمک یک نخ مخصوص سعی می کند تا در صورت وجود داشتن عفونت آن را تخلیه می کند. برخی دیگر از روش های جراحی عبارتند از:
- برداشتن بخشی از بدن با آندوسکوپی
- پروسه لیفت
- پروسه فلپ پیشرفته
- مسدود کننده فیستول مقعدی که راه آن را ببندد و باعث بهبود آن شود
- چسب پزشکی برای بستن آن
همه روش های درمانی خوبی ها و بدی های خود را دارند. بنابراین شما باید قبل از انتخاب با یک متخصص در بهترین کلینیک درمان بیماری فیستول در تهران به خوبی مشورت کنید.
ریسک و عوارض
درمان این بیماری مانند سایر آنها از عوارض و خطراتی برخوردار است. ریسک های رایج درمان این بیماری نشیمنگاهی ، خونریزی ، عفونت و واکنش نا مطلوب به بیهوشی می باشد. سایر ریسک آن عبارتند از:
- شخص کنترل دل و روده خود را از دست می دهد
- زمان زیادی برای درمان زخم ها نیاز است
- ایجاد دوباره مشکل
- صاف شدن کانال مقعد که حرکت دستگاه گوارشی را را دشوار می کند
اگر شخص با درد و مشکل شدید برای تحرک سیستم گوارشی مواجه شد باید به دکتر اطلاع بدهد یا به بهترین کلینیک درمان بیماری های نشیمنگاهی در تهران مراجعه کند. در ادامه شما ممکن است از عوارض زیر رنج ببرید:
- گرفتگی عضلات
- حالت تهوع
- یبوست
- اسهال
- درد در ناحیه ای که برش ایجاد شده و زخم است
ریکاوری بعد از درمان فیستول
ریکاوری بعد از جراحی کاملا بستگی به پروسه ای که شخص از آن استفاده کرده و پیچیدگی آن دارد. اکثر زخم ها در عرض 6 هفته بهبود میابند. یکسری از راهنمایی ها که هنگام ریکاوری بعد از درمان نیاز دارید:
- از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپوروفن استفاده کنید
- زخم را تمیز نگه دارید و آن را چند بار در روز بشویید ولی هنگام خشک کردن آن را نمالید و با ضربه زدن به صورت ملایم آن را خشک کنید
- بانداژ خود را مداوم عوض کنید ، یک پرستار برای شما چگونگی آن را شرح می دهد
- از یک لایه پد گاز اضافه برای بستن زخم استفاده کنید تا از ریختن ترشحات روی لباس شما جلوگیری کند
- از فعالیت زیاد و ورزش سنگین خودداری کنید
راه های موثر در پیشگیری از فیستول مقعدی
متاسفانه هیچ دلیل مشخصی برای بروز فیستول مقعدی وجود ندارد ؛ از این رو باید گفت این عارضه در اثر عواملی رخ می دهد که کنترل آن از اختیار ما خارج است. اما شما بر اساس پیروی از یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم ، می توانید تا حد زیادی از بروز فیستول و عوارض ناشی از آن پیشگیری نمایید. همچنین لازم به ذکر است که رعایت موارد زیر در زندگی در برابر بسیاری از عوارض و بیماری ها می تواند از شما محافظت نماید :
- توجه به یبوست و اقدامات درمانی لازم جهت برطرف نمودن آن
- نوشیدن روزی 6 الی 8 لیوان آب
- رعایت بهداشت فردی
- مصرف میوه و سبزیجات و همچنین غذاهای سرشار از فیبر
- پرهیز از نوشیدن الکل و خودداری از مصرف دخانیات
- داشتن تحرک کافی در طول روز
- انجام ورزش به صورت منظم
- جلوگیری از برقراری رابطه جنسی مقعدی
روش های غیر جراحی درمان فیستول مقعدی
تجویز دارو : اولین و ابتدایی ترین روش برای درمان و رفع این عارضه تجویز دارو است. مناسب ترین داروها برای کنترل عفونت ناشی از بیماری فیستول داروهای آنتی بیوتیک می باشد.
پر کردن فیستول با چسب فیبرین : در این متد درمانی لازم است چسب ها به داخل مجرای تزریق شوند تا بسته شود. این شیوه درمان برای از بین بردن فیستول های مقعدی کوچک کاربرد دارد. دقت داشته باشید که این ماده به مرور زمان جذب بدن می شود.
قرار دادن ستون : ستون نوعی باند لاستیکی یا نخ جراحی است که در مجرای فیستول قرار می گیرد. به این صورت مجرا باز مانده و سرعت تخلیه ترشحات و عفونت افزایش پیدا می کند. از این متد درمانی برای جلوگیری از عوارض و افزایش شانس بهبودی در این عارضه پیچیده و پرخطر استفاده می شود. برای برداشتن نخ ستون لازم است به پزشک مراجعه نمایید و هر گز نخ فیستول را نباید خودتان خارج کنید.
عمل فیستول با لیزر : خوشبختانه امروزه درمان بسیاری از بیماری های نشیمنگاهی با لیزر امکان پذیر شده است. به کمک لیزر می توان دیواره را تخریب نمود. در این شیوه درمان ، بیمار درد کمتری را تجربه کرده و دوره نقاهت آن نیز بسیار کوتاه تر از سایر روش های درمانی است. لازم به ذکر است که درمان فیستول مقعدی با لیزر نیز از رایج ترین و پرکاربردترین شیوه های درمان به شمار می آید.
عدم درمان فیستول چه عواقبی را به دنبال دارد ؟
در صورتی که اقدامات درمانی لازم برای رفع این عارضه صورت نگیرد ؛ با گذشت زمان منشعب می شود که در چنین شرایطی درمان فیستول پیچیده و سخت تر شده و ممکن است به سایر اعضای بدن نیز آسیب برساند. دقت داشته باشید که التهاب مداوم در این ناحیه می تواند در نهایت منجر به بروز سرطان شود. همچنین به دلیل وجود ترشحات ملتهب و مداوم احتمال بروز قارچ در اطراف مقعد وجود دارد. احساس خارش دائمی در ناحیه مقعد باقی مانده و موجب می شود بیمار به صورت مداوم و طولانی مدت از پمادهای مخصوص استفاده نماید.
مواد غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به این مشکل نشیمنگاهی
برای بهبودی سریع تر توصیه می شود یک رژیم غذایی سالم را دنبال نمایید. در ادامه نیز به رژیم غذایی مناسب برای درمان فیستول اشاره شده است :
- توصیه می شود اگر به عارضه فیستول دچار هستید ، میوه و سبزیجات بیشتری استفاده کنید ؛ به این ترتیب سلامت و ایمنی بدن تضمین شده و دچار یبوست نخواهید شد.
- روزانه بین 8 الی 9 لیوان آب بنوشید ؛ این کار علاوه بر کاهش درد فیستول به رفع یبوست نیز کمک کرده و می تواند سموم بدن شما را نیز دفع نماید.
- پیاز و سیر به دلیل آنتی بیوتیک های طبیعی که دارند ، مصرف آن ها جهت درمان فیستول توصیه می شود و می تواند عفونت و علائم این عارضه را کاهش دهد.
- عسل به ترمیم زخم های فیستول مقعدی کمک می کند. به همین دلیل پیشنهاد می شود روزانه مقداری عسل را با اّب ولرم ترکیب نموده و میل نمایید.
- مصرف روغن های مفید مثل روغن زیتون که چربی سالمی دارد ، در طی این دوران توصیه می شود و می تواند به بهبود سیستم گوارشی کمک نماید.
- پیشنهاد می شود غذای خود را در حجم کوچک و وعده های بیشتر میل نمایید تا فشار کمتری به روده ها و مقعد وارد شود.
پاسخ به سوالات متداول در خصوص بیماری فیستول مقعدی
آیا این عارضه نشانه ای از سرطان است ؟
در موارد نادر این احتمال وجود دارد که فیستول نشانه از علائم سرطان باشد اما در بیشتر موارد اینطور نیست.
بعد از درمان فیستول با لیزر می توان ورزش کرد ؟
لازم است تا زمان بهبودی صبر نموده و پس از آن با مشورت پزشک ورزش کردن را آغاز نمایید.
آیا ممکن است همزمان با فیستول به کیست مقعدی دچار شویم ؟
بله این دو بیماری گاهی ممکن است به صورت همزمان در برخی افراد مشاهده شود ، که در چنین شرایطی برای رهایی از هر دو عارضه پیشنهاد می شود به یک متخصص بیماری های مقعدی خوب در شهر خود مراجعه کرده و نسبت درمان فوری اقدام نمایید.
آیا عارضه فیستول خطرناک است ؟
امروزه روش های مختلفی از جمله لیزر برای درمان این بیماری وجود دارد و با مراجعه زودهنگام می توان از بسیاری از عوارض و مشکلات ناشی از فيستول پیشگیری نمود. اما عدم درمان این عارضه می تواند منجر به عفونت باکتریایی شود که بسیار خطرناک است.
علت بروز فیستول مقعدی در مردان چیست ؟
علت بروز این بی عارضه در آقایان به دلایل متعددی بستگی دارد اما اغلب بیماری کرون ، عفونت ، آبسه در ناحیه مقعدی ، وارد شدن ضربه یا عفونت های مقاربتی منجر به بروز فيستول در مردان می شود.
آیا ترشحات چرکی بعد از جراحی فیستول طبیعی است ؟
بله ، این موضوع بخشی از روند بهبودی بوده که به مرور کاهش پیدا می کند و برطرف می شود. در صورتی که بعد از گذشت چند روز از درمان فیستول ، همچنان ترشحات چرکی ادامه داشت ، لازم است در این خصوص با پزشک خود مشورت نمایید به ویژه اگر خروج ترشح با علائمی مثل تب همراه باشد.
عوامل تشدید کننده
انسداد غدد اطراف کانال مقعد منجر به ایجاد آبسه مقعدی و عفونت میشود. تجمع چرک و عفونت به‌مرورزمان، کانالی باریک را از خود به جای می‌گذارد و در نهایت منجر به ایجاد فیستول مقعدی میشود. علت دقیق این تغییرات در این غده‌ها هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات پزشکان نشان میدهد که برخی عوامل و شرایط وجود دارند که زمینه را برای ایجاد این بیماری و شدت آن را فراهم می‌کنند. عوامل تشدید کننده و خطوط قرمزی که به عنوان عوامل تشدید کننده فیستول مقعدی شناخته می‌شوند به شرح زیر می‌باشند:
- ابتلا به برخی از انواع سرطان‌ها مانند سرطان روده و رکتوم
- ابتلا به بیماری‌های مختلف گوارشی و روده‌ای نظیر کرون روده و دیورتیکولیت
- زخم‌های ناشی از اجابت مزاج، به ویژه در مواقع دفع
- تماس با مواد تیز و سخت مانند استخوان ماهی
- تزریق‌های مخصوص درمان بواسیر داخلی
- حضور بواسیر برون آمده
- آسیب‌های ناشی از تنقیه
- انواع آبسه‌های مقعدی
- برخورد با اشیا تیز و سخت به مقعد
- ابتلا به عفونت‌های مختلف در سراسر بدن، از جمله ایدز
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
پیشگیری از بروز فیستول مقعدی
افزایش مصرف فیبر در صورت داشتن یبوست، باید توجه کنید که مدفوع بزرگ، سخت یا خشک می‌تواند منجر به ایجاد شکاف در مقعد شود. افزایش مقدار روزانه فیبر در رژیم غذایی، به ویژه از طریق مصرف میوه‌ها و سبزیجات، می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک نماید. مصرف روزانه 20 تا 35 گرم فیبر توصیه میشود. غذاهایی که منابع خوبی از فیبر هستند شامل:
- سبوس گندم
- جو
- برنج قهوه‌ای
- پاپ‌کورن
- ماکارونی
- نخود فرنگی و لوبیا
- دانه‌ها و آجیل‌ها
- میوه‌ها و مرکبات
در صورت عدم توانایی در تأمین مقدار کافی فیبر از طریق رژیم غذایی، می‌توانید به مصرف مکمل‌های فیبر نیز اقدام کنید. این اقدام به شما کمک می‌کند که نیاز بدن شما به فیبر برطرف شود و تحرکات روده‌ای بهبود یابد.
مصرف مایعات فراوان
این اقدام می‌تواند در جلوگیری از یبوست مفید باشد. نوشیدن مقدار کافی مایعات می‌تواند مدفوع را نرم و عبور آسان‌تر از دهانه مقعد کند. در دوره‌های گرما یا فعالیت بیشتر، تلاش کنید تا بیشتر آب بنوشید. این اقدام می‌تواند از بروز فیستول مقعدی جلوگیری کند.
سلام خسته نباشید من مرداد جراحی کردم والان بعضی مواقع یبوست دارم و وقتی دفع انجام میدم کمی تورم دور ناحیه مقعد احساس میکنم آیا یبوست و تورم عادیه یا باید پیگیری کنم؟